Uw kleinkinderen begunstigen… wat zijn de mogelijkheden!

De erfenissprong krijgt meer en meer aandacht. Dat is deels te verklaren door de algemene veroudering van de bevolking. Bij het overlijden van de grootouders, hebben de ouders vaak al een mooi vermogen opgebouwd, terwijl hun kinderen, de kleinkinderen, in een fase van hun leven zitten dat ze een duwtje in de rug goed kunnen gebruiken.

Er zijn meerdere mogelijkheden om de kleinkinderen te begunstigen. We brengen u een overzicht :

Door de grootouders – bij leven of bij overlijden

Grootouders kunnen vooreerst schenkingen overwegen. Roerende schenkingen (gelden, effecten,...) kunnen zonder enige belasting worden geschonken aan de kleinkinderen, mits de schenker de driejarige periode vanaf de schenking overleeft (bij overlijden binnen de drie jaar vanaf de niet-geregistreerde schenking : successierechten/erfbelasting; zonder risico van successierechten/efbelasting schenken aan kleinkinderen kan ook gebeuren door betaling van 3% schenkbelasting). Het nadeel hiervan is wel dat een schenking altijd onherroepelijk is en dat deze dus steeds weloverwogen dient te gebeuren, ondanks de vele voorwaarden die kunnen gekoppeld worden aan de schenking, zowel tot behoud van controle, als tot behoud van inkomsten.

Een alternatief bestaat erin een gedeelte van hun vermogen rechtstreeks na te laten aan de kleinkinderen, door hen te begunstigen in een testament. Het testament heeft als voordeel dat het steeds kan gewijzigd of herroepen worden, zelfs tot net voor het overlijden. Bovendien merken we op dat de vrij beschikbare ruimte, het deel van het vermogen dat niet gereserveerd is voor de kinderen, sinds 1 september 2018 de helft van het vermogen omvat, ongeacht het aantal kinderen men nalaat. Grootouders kunnen dus tot de helft van hun vermogen nalaten aan de kleinkinderen, zonder dat de kinderen hiertegen op kunnen komen.

Na het overlijden van de grootouders

Sinds 2012 kunnen de ouders, als wettelijke erfgenamen, de nalatenschap verwerpen ten voordele van hun kinderen. Via de techniek van de plaatsvervulling nemen hun eigen kinderen het erfdeel van de verwerpende ouder over. Let wel, een gedeeltelijke verwerping is (nog steeds) niet mogelijk.

Op fiscaal vlak zullen de verwerpende ouders niet langer successierechten/erfbelasting verschuldigd zijn, deze komt ten laste van de (klein)kinderen, die het erfdeel ontvangen. In Brussel en Wallonië zullen de kleinkinderen wel minstens moeten betalen wat de verwerpende ouder zou moeten hebben betalen aan successierechten, als hij niet had verworpen. In Vlaanderen daarentegen is deze regel reeds in 2017 afgeschaft. De kleinkinderen betalen dus erfbelasting op wat ze werkelijk ontvangen, hetgeen een significant voordeel kan opleveren, gelet op de afzonderlijke heffing van de progressieve tarieven in de erfbelasting in rechte lijn (elk kind betaalt op zijn erfdeel vanaf de laagste tarieven en men komt dus pas veel later in hogere schijven terecht; hoe meer erfgenamen, hoe lager de successiefactuur).

Om een oplossing te bieden voor het euvel van de alles of niets-verwerping, heeft Vlaanderen sinds 1 september 2018 en Wallonië zeer binnenkort, de mogelijkheid gecreëerd voor ouders om de nalatenschap te aanvaarden, maar vervolgens gedeeltelijk of volledig hun erfdeel belastingvrij door te schenken aan hun kinderen. In Vlaanderen beschikken de ouders over een periode van één jaar vanaf het overlijden om deze belastingvrije doorschenking aan hun kinderen uit te voeren, in Wallonië zullen de ouders in principe over een periode van 90 dagen beschikken, te rekenen vanaf de uiterste datum van indiening van de aangifte nalatenschap (kortom, in principe een periode van zeven maanden vanaf het overlijden). In beide gewesten dient deze vrijgestelde schenking te gebeuren voor notaris, specifiek in Wallonië dient de schenking te gebeuren in volle eigendom (geen voorbehoud van vruchtgebruik).